آموزه غیبت و تاثیر آن بر تکامل اندیشه سیاسی شیعه

در فصل نخست، پس از تبیین موضوع، مختصات اصلی بحث با توجه به ضرورت این بحث و پیش‌فرض‌ها، مبانی و اهداف آن و نیز مهم‌ترین مفاهیم و اصطلاحات مرتبط با آن بررسی می‌شود.

در فصل دوم، مبانی نظری اندیشه سیاسی اسلام شیعی و ادوار مختلف آن بررسی می‌شود. ابتدا از منظری تاریخی مروری بر ادوار مختلف اندیشه سیاسی اسلام خواهیم داشت تا جغرافیای کلی بحث کمی روشن‌تر شود. سپس خاستگاه تشیع، منابع و مصادیق اندیشه سیاسی شیعه، تاریخ اجتماعی شیعه و مؤلفه‌های آن، تفاوت‌های اندیشه سیاسی شیعه با اهل سنت، منابع و اصول سیاسی تشیع، و مختصات عدالت در اندیشه شیعی بررسی می‌شود.

در سه فصل بعدی به مراحل تکامل اندیشه‌های سیاسی شیعه پس از غیبت کبری می‌پردازیم، که از آغاز عصر غیبت تا قرن حاضر را در برمی‌گیرد و هر کدام بیانگر یک مرحله از مراحل تکامل اندیشه‌های سیاسی است.

فصل سوم عهده‌دار بررسی مرحله سیاست تقیه و مطرح نشدن نظریه‌های سیاسی به صورت آشکار است که محدوده زمانی آن از آغاز غیبت کبری تا قرن دهم است.

در این فصل، پس از تبیین مفهوم تقیه و انواع آن، به مختصات و ویژگی‌های این مرحله تا حدودی اشاره شده است. سپس دیدگاه‌های سیاسی مهم‌ترین فقیهان و عالمان این دوره بررسی شده که عبارت‌اند از: شیخ مفید، سید مرتضی علم‌الهدی، شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلّی، و شهید اول.

فصل چهارم عهده‌دار بررسی مرحله ظهور مبانی نظریه‌های سیاسی است که از قرن دهم آغاز شده و تا میانه قرن سیزدهم ادامه دارد. پس از توضیحاتی درباره شرایط کلی این دوره و ویژگی‌های آن، مهم‌ترین فقیهان و عالمان این دوره معرفی و دیدگاه‌های سیاسی آنها بررسی می‌شود.

این عالمان عبارت‌اند از: محقق کرکی، شهید ثانی، وحید بهبهانی، شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، ملا احمد نراقی، سید محمدمهدی طباطبایی بحرالعلوم، محمدحسن نجفی (صاحب جواهر)، و شیخ اعظم انصاری.

فصل پنجم عهده‌دار بررسی مرحله تکامل نظریه‌های سیاسی شیعه است که از میانه قرن سیزدهم تا زمان حاضر را در برمی‌گیرد. در این فصل ابتدا ضمن اشاره به تحول اندیشه سیاسی پس از مشروطه، ویژگی‌های این مرحله بررسی می‌شود. سپس دیدگاه‌های سیاسی سه عالم برجسته این دوره، میرزا محمدحسین نایینی، سید محمدباقر صدر و امام ‌خمینی بررسی می‌شود.

از آنجایی که امام خمینی از معدود اندیشمندانی است که کوشید نظریه سیاسی منسجمی ارائه کند، دیدگاه‌های ایشان با تفصیل بیشتری بررسی می‌شود. پس از تبیین نظریه سیاسی امام، حوزه‌های کارآمدی حکومت از دیدگاه امام و نیز آسیب‌شناسی نظام اسلامی بررسی خواهد شد. ‌