ايمان و اخلاق: مقايسه رويکرد الاهيات کیرکگور و اشاعره متقدم

مطالب كتاب ایمان و اخلاق را يك مقدمه و سه بخش تشكيل مي‌دهند كه اين سه بخش به شرح ذيل است.

بخش اول: ايمان

اول: ايمان از نظر كركگور: 1- فلسفه اگزيستانسی 2- انتقاد به مسيحيت رسمی، كليسا و كشيشان 3- نفی راه استدلال 4- احساس اگزيستانسی گناه، زمينه اديان 5- لحظه ايمان 6- حقيقت انفس ايمان 7- ايمان كامل 8- عقل و ايمان.

دوم: ايمان از نظر اشاعره: 1- شناخت انسان 2- رهيافت عقلی مطلق 3- ورود شرع و دعوت رسول 4- رهيافت عقل مأمور 5- معرفت و ايمان 6- ايمان، تصديق قلبی اخبار رسول 7- نقش خدا در ايمان 8- ثواب ايمان، عقاب كفر.

بخش دوم: اخلاق

اول: اخلاق از نظر كركگور: 1- مرحله تذوقی 2- مرحله اخلاقی 3- مرحله دينی 4- اخلاق امر الاهی.

دوم: اخلاق از نظر اشاعره: 1- اراده مطلق خدا 2- حسن و قبح 3- تكليف 4- ثواب طاعت، عقاب معصيت 5- اخلاق شرعی

بخش سوم: مقايسه و ارزيابی

اول: مقايسه نظريه ايمان از نظر كركگور و نظريه ايمان از نظر اشاعره: 1- انتقاد به اديان رسمی زمانه 2- مبدا ايمان 3- منشا ايمان 4- معرفت شناسی ايمان 5- ماهيت ايمان 6- متعلق ايمان 7- انگيزش ايمان 8- نجات و ايمان 9- سببيت در ايمان 10- دين و ايمان.

دوم: مقايسه نظريه اخلاق كركگور و اشاعره به الاهيات: 1- عقل 2- حواس 3- احساسات 4- اراده.

نويسنده در بخشی از مقدمه كتاب چنين آورده است: «برای معرفی و عرضه محتوای با ارزش و البته سنتی و قديمی كلام اسلامی نيازمنديم كه آن را رودرروی الاهيات جديد قرار دهيم.

تضارب آرا با رويكردهای متنوع و متفاوت به الاهيات، از رخ جذاب و جديد كلام اسلامی پرده بر می دارد. افزون بر نفس تضارب آرا و استفاده از روش تطبيقی كه همواره در راه شناخت بيشتر و بهتر راهگشا است، استفاده از ديدگاه‌های الاهياتی در طرف ديگر مقايسه می تواند روش، منطق، ادبيات و ساختار كلام اسلامی را سامان دهد.

 اين كار در واقع تازگی ندارد و خود پيشگامان كلام اسلامی از فلسفه و علوم يونانی و يهودی استفاده ساختاری و روشی مي‌كردند. از اين رو، در كتاب حاضر در نظر دارم كلام اشاعره را، كه يكي از مذاهب كلام اسلامی است، با الاهيات كركگور كه يكي از الاهی دانان مسيحی است، مقايسه كنم و در نتيجه، به شناخت عميق و البته روشمند و قابل عرضه از كلام اشاعره دست پيدا كنم.

از طرف كلام اسلامی، به اين دليل اشاعره متقدم را انتخاب كردم كه پژوهش‌های موجود در حوزه كلام اشاعره متقدم نسبتا ناچيزند و نيز كلام اشاعره ظرفيت بالایی برای انجام پژوهش‌های تطبيقی دارد. در جانب الاهيات مسيحی نيز انتخاب الاهيات كركگور به دليل آن است كه در وهله فرضيه، الاهيات كركگور و نيز كلام اشاعره متقدم از نظر بی اعتنايی به عقل و توجه به قلب و ايمان قابل تطبيق به نظر می رسيدند.

در مورد مساله مورد مقايسه، از اين جهت مسئله ايمان و مسئله اخلاق را انتخاب كردم كه بتوانم علاوه بر انجام پژوهشی توصيفی، كار تحليلی نيز انجام بدهم، زيرا ايمان و اخلاق دو مسئله محوری الاهيات‌  هستند. بررسی ايمان، امكان بررسی رويكرد به الاهيات علمی را فراهم می كند. از اين رو با پژوهش در دو مسئله ايمان و اخلاق، رويكرد الاهيات نظری و عملی اشاعره و كركگور نيز تحليل می شود.»